Irudiak eskatu

Otsailaren 28an, museoak Inés Medina (Cáceres, 1950) margolariaren erakusketa bat aurkeztuko du. Haren obra osoa aztertuko da, hirurogeita hamarreko hamarkadaren amaierako hasierako esperimentu monokromoetatik hasi eta laurogeita hamarreko hamarkadaren erdialdean ordenagailuz sortutako lehen lanetaraino, horrek eragin handia izan baitzuen artistaren konposizioetan eta kolorearen ikerketan.

Maiatzaren 30ean bi proiektu berri irekiko dira jendearentzat; lehenengoa, Facing the Image izango da, Chantal Akerman (Brusela, 1950 - Paris, 2015) zinemagile belgikarraren erakusketa bat, Claire Atherton haren ohiko kolaboratzaileak komisariatua. Erakusketa horretan, Akermanek hainbat urtetan Athertonekin elkarlanean sortutako zinema-instalazioak aztertuko dira, hiru dimentsioko espazio batean mugimenduan dagoen irudiaren dimentsio sekuentziala hedatuz. Akermanen lanaren preskripziorik gabeko hurbilketa bat eskaintzean, haren filmen esperientzia korporalizatu bat proposatzen du erakusketak, non zatiketa eta errepikapena nagusitzen baitira linealtasunaren eta egitura narratiboaren gainetik. Erakusketa hau 2023an Bartzelonako La Virreina Centre de la Imatge zentroan egindako aurkezpen baten jarraipena da.

Aldi berean, museoak Josu Bilbao (Bermeo, 1978) euskal artistaren bakarkako erakusketa bat aurkeztuko du. Haren lanak hizkuntzaren eta formaren iragarpena dira, enuntziatu egonkor gisa erabat definitu gabe eta ezkutuan utziz, hitz bihurtzeari uko egingo liokeen marmar gisa. Eragin handia dute haren praktikan, alde batetik, esperientzia espazialek eta hura definitzen duten egiturak egiteko eta desegiteko prozesuak; eta, bestetik, ahozko tradizioan oinarritutako hizkuntza eta dialekto marjinalen hauskortasunak.

Udan zehar, hezkuntza-praktikek hartuko dute protagonismoa berriz ere museoaren programan, Euskal Herriko arte-hezkuntzari buruzko erakusketa sail baten hirugarren eta azken zatiarekin. Erakusketa horiek 2022an hasi ziren, Pentsatzeko leku bat erakusketarekin —1957tik 1979ra bitarteko hezkuntza-ekimen esperimentalak ardatz zituena—, eta 2024an jarraitu zuten edonor denok inor ez erakusketarekin, demokraziarako trantsizioan sustatutako instituzionalizazio-prozesuak aztertzen zituena. Hirugarren erakusketa metodologia esperimentaletan eta ezagutzen transmisioan oinarrituko da, laurogeita hamarreko hamarkadako jardueren ezaugarri izan ziren eta Arteleku zentro artistikoaren jardueretan argi eta garbi ikus daitezkeen praktiken bidez. Arteleku Donostiako gune garrantzitsu bat izan zen, eta bertako eta nazioarteko artistek zuzendutako lantegi garrantzitsu batzuk egin ziren bertan 1987 eta 2000 urteen artean. Mikel Onandia, Sergio Rubira eta Leire Vergara izan dira erakusketaren komisarioak.

Udan, orobat, Artium Museoak, KGNZ Tabakalerarekin batera eta Oteiza Museoarekin lankidetzan, JAI — Jardun Artistikoen Institutua programaren seigarren edizioa antolatuko du, Vitoria-Gasteizen eta Donostian garatzen den ikerketa programa bat, Altzuzako Oteiza Museoren bisita barne. JAI metodologia artistikoak trukatzeko eta barreiatzeko gune gisa proposatzen da, erakunde nagusien programetan parte hartzen duten artisten metodologiak abiapuntu harturik, eta Ibon Aranberri, Alejandro Cesarco, Itziar Okariz eta Olatz Otalora artistek, Oier Etxeberria (CICC Tabakalera) eta Catalina Lozano (Artium Museoa) artistek osatutako batzorde batekin.

Hirugarren urtez jarraian, Artium Museoak Lotura mekanikoak antolatu du, praktika performatiboei eskainitako udazkeneko programa, Iñaki Martínez Antelok eta Catalina Lozanok komisariatua, eta Trama, beste inguru artistiko eta ezagutza-arlo batzuekin loturiko mugimendudun irudia aintzat hartzen duen diziplina arteko programa, hitzaldi, performance, kontzertu, lantegi eta proiekzio moduan. Garbiñe Ortega eta Arantza Santesteban dira bigarren honen komisarioak.

Gainera, udazkeneko denboraldiarekin batera beste bi erakusketa zabalduko dira. Alde batetik, Marwa Arsanios (Washington, 1978) artista libanoarraren bakarkako erakusketa bat, Who is afraid of ideology? seriean oinarritua. Borroka feminista eta ekologista antikoloniala eta internazionalista aztertzen ditu, bai eta ezagutzak trukatzeko elkartasun- eta aliantza-sareak sortzeko gaitasuna ere. Artium Museoak saileko azken filma ekoiztu du Fondazione Sandretto Re Rebaudengo (Turin) eta Fundació Mirórekin (Bartzelona) batera. Filmean, artistak lurralde otomandarraren jabetzaren historiaren gaia jorratzen jarraitzen du, legearen, ekonomiaren, geologiaren, nekazaritzaren eta politikaren ikuspegitik, eta erabileraren gaia planteatzen du lurrarekiko harreman batera itzultzeko modu gisa. Erakusketaren komisarioa Agustín Pérez Rubio da.

Bizidun irudiekiko praktiken eta horiek ahalbidetzen dituzten teknologien inguruko interesarekin jarraituz, museoak oraindik izenbururik ez duen proiektu bat aurkeztuko du, irudi bizidunen, etnografiaren eta kolonialismoak dituen puntu itsu fantasmagorikoen arteko harremana jorratzeko, bai eta episteme ez-hegemonikoek ezagutza instituzionalizatuak edo irudiak biltzen eta sortzen dituzten teknologiek koloniza ez ditzaten egiten duten erresistentzia ere.

Aipatzekoa da Artium Museoak Bilduma Hau Colección. Oinarrizko mugimenduak (1950-2000) museoaren bildumaren aurkezpenarekin batera, azken udazkenean inauguratutako erakusketak mantenduko dituela 2025aren hasieran. Eduardo Chillidaren (Donostia, 1924-2002) jaiotzaren mendeurrena dela-eta Peio Aguirrek komisariatutako Chillida. Erabilera aplikatuak erakusketan artistak diseinu grafikoan eta dekorazio-arteetan egindako lanak aztertzen dira. refugios-diarios (lerro galduak), Joxerra Melguizoren (Vitoria-Gasteiz, 1968) erakusketa bat da, Enrique Martínez Goikoetxeak (Artium Museoko bildumaren kontserbatzailea) komisariatua, non artistak prozesuaren ideia azpimarratzen duen, prozesu hori lantegiko egunerokotasunaren jarraipen gisa erakutsiz. Eta El caso de l(a casa) museo(a), Joëlle Tuerlinckx (Brusela, 1958) artista belgikarraren erakusketa bat da, itxuraz abstraktuak diren gaiei buruzko erronkak planteatzen dizkiguna, hala nola espazioari eta denborari buruzkoak, nahiz eta kezka horiek ikuslearen esperientziara eraman erakusketa-espazioaren barruan eta bertako denboren barruan. Tuerlinckxen erakusketaren komisarioak Beatriz Herráez (Artium Museoko zuzendaria) eta Catalina Lozano (Artium Museoko komisario burua) izan dira, eta erakusketa KANALekin (Brusela) lankidetzan antolatu da.